Anderhalf jaar nadat China werd opgeschrikt door een grootschalig melkpoederschandaal waarbij zes kinderen stierven en 300.000 andere ziek werden, lanceerde de overheid per 1 februari een tiendaagse speciale actie om de nationale zuivelindustrie intensief door te lichten op het gebruik van melamine.
Dat plasticproduct wordt bij melk gevoegd om bij tests hogere proteïnewaarden te geven. In september 2008 lekte het melamineschandaal uit, waarbij de 22 belangrijkste zuivelproducenten betrokken bleken. De grootste, de al geruime tijd failliet verklaarde Chinees-Nieuw-Zeelandse joint venture Sanlu, wist al maanden van het probleem af maar probeerde het in de doofpot te stoppen. De processen van de Sanlukopstukken zijn reeds achter de rug en resulteerden in twee executies en verschillende zware straffen.
Desalniettemin doken er ook later verhalen op van melaminevergiftiging van babypoeder. Zo kondigde de overheid op de laatste dag van 2009 aan dat Shanghai Panda Zuivel de deuren had gesloten omdat het nog steeds met melamine vergiftigd melkpoeder verkocht. Het bedrijf stond op de lijst van 22 gesloten bedrijven maar werd later heropend. De overheid zei toen dat de sluiting na acht maanden onderzoek kwam, maar al die tijd werd het Pandapoeder gewoon verkocht.
Sinds de nieuwe actie begin deze maand in zestien provincies van start ging, werden zowel in de autonome regio Ningxia als in de provincie Shaanxi bedrijven gesloten en arrestaties verricht. In Shaanxi werden de managers van Lekang Zuivel vorige week in de boeien geslagen nadat duidelijk werd dat ze enige tonnen met melamine besmet melkpoeder vermengden met hun eigen productie en dat vervolgens naar de rest van het land exporteerden, waar er onder meer snoepjes mee werden vervaardigd. Maandag gingen in Ningxia de deuren dicht bij Tiantian Zuivel. Het bedrijf had in juli van vorig jaar 170 ton besmet melkpoeder van een niet nader genoemd bedrijf gekregen, als schuldinlossing. Dat poeder werd in de verpakking van Tiantian opnieuw verkocht aan leveranciers in Guangdong, Binnen-Mongolië en Fujian, waar er onder meer Kleine Witte Muis-snoepjes mee werden gemaakt, die onderhand uit de rekken zijn gehaald wegens melaminebesmetting. Van de 170 ton is niet meer dan 72 ton teruggevonden.
Gezinnen die het zich kunnen permitteren kopen geen Chinees melkpoeder meer voor hun baby’s. Er is de zogenaamde melkroute, de trein van de grensstad Shenzhen naar Hongkong, die dagelijks door duizenden mensen wordt genomen om babyvoeding te kopen van buitenlandse merken in Hongkong, waar de voedingsinspectie veel stringenter is.
Echt kapitaalkrachtigen zoals Bai Ping nemen zelfs een weekend per maand vanuit Peking het vliegtuig naar Hongkong om voorraad in te slaan. “Dan vlieg ik met zes blikken melkpoeder, goed voor een waarde van 100 euro naar huis terug, meer mag niet”, zo schreef Bai midden november in de China Daily.
Ook in Nieuw-Zeeland heeft het melkpoederschandaal consequenties. Midden januari besloten verschillende supermarkten daar de verkoop te rantsoeneren tot vier blikjes per klant. Ingeweken Chinezen bleken grote hoeveelheden Nieuw-Zeelandse babyvoeding op te kopen om het vervolgens via sites als Taobao.com aan Chinese klanten te verkopen. Handelaar Bruce Liu zei in de New Zealand Herald dat hij “honderd pakketten van zes blikjes per week verstuurt naar China en de markt ziet groeien”.
Kwaliteit kopen
De geïmporteerde babyvoeding is veel duurder dan de Chinese maar dat vinden met name de bemiddelde stedelingen geen probleem, zo blijkt uit onderzoek van China Market Research Group onder vrouwen in vijftien steden. “De meerderheid van hen”, zo schreef onderzoeker Shaun Rein in het blad Forbes, “is bereid om tot 20 procent meer te betalen als ze maar zeker zijn dat ze kwaliteit kopen en dat geldt niet alleen voor melkpoeder maar voor voeding en zelfs kledij en schoenen. Daarom verkiezen ze vaak bij buitenlandse supermarkten te shoppen zoals WalMart of Carrefour.” De man wees er ook nog op dat het “onder Chinese stedelingen doorgaans de vrouwen zijn die de financiën beheren.”
De Chinese zuivelindustrie reageerde op de babypoederschandalen en op het geringe consumentenvertrouwen in hun producten met grootschalige acties. Zo bleek midden december uit een onderzoek van de consumentenvereniging van Peking dat 173 van de 185 melkpoedermerken met gratis geschenken of exceptionele kortingen werden aangeboden, wat nochtans verboden is.