Vorig jaar veranderde het ‘Land van de eeuwige glimlach’ in dat van de ‘Tranen van zijn toeristen’, die vastzaten op door demonstranten geblokkeerde luchthavens. De Thaise politieke crisis begon eigenlijk al in 2006, met de coup tegen premier Thaksin Shinawatra (9 februari 2006 – 19 september 2006), die van corruptie, nepotisme en mensenrechtenschendingen werd beschuldigd. ‘Sindsdien stuitert het land van protest naar demonstratie’, schrijft Catherine Vuylsteke.
Een van de meest toonaangevende Thailandexperts, de Leedse professor Duncan McCargo, schreef in 2004 in zijn boek The Thaksinization of Thailand dat Thaksin louter een opportunistische politicus is wiens enige doel de uitbreiding van de eigen macht en weelde is. Zijn belangrijkste project, zo gaat het verder, bestaat erin de traditionele Thaise machtsstructuren te verwoesten en te vervangen door een constructie waarin hijzelf en zijn sociaaleconomische netwerken de spilfiguur zijn. De dominantie van het hof en de kringen daarrond, van de stedelijke hogere middenklasse, van de prominente zakenlui, het leger en de topambtenaren wilde en wil hij vervangen door een cliëntelistisch systeem waarbij de rurale bevolking van het verpauperde noorden en noordoosten van het land als breekijzer geldt.
Kiesfraude
Hoewel Thaksin de voorbije dagen louter virtueel aanwezig was – op door betogers gedragen pancarten en op beelden van videocalls die hij aanwendde om zijn Red Shirts tot revolutie aan te sporen – was het zijn spel dat andermaal werd gespeeld. Deze keer met afstandsbediening.
De voormalige premier stelt de straatgevechten graag voor als een strijd voor de democratisering van Thailand. Hij verwijst dan naar het feit dat de vier maanden oude regering van premier Abhisit Vejjajiva – die door zijn medeleerlingen op de chique Britse kostschool Eton steevast ‘Veggie’ werd genoemd – niet via verkiezingen aan de macht is gekomen, maar louter door een stembusgang in het parlement. Hij heeft daarin een punt. De parlementaire verkiezing kwam er nadat de partij van Thaksins medestanders, de Volksmachtpartij, door het constitutioneel hof ontbonden was wegens eerdere kiesfraude. Dat maakte haar verdere regeringsdeelname onmogelijk en dwong Thaksins schoonbroer, Somchai Wongsawat, om minder dan drie maanden na zijn aanstelling als premier af te treden.
Zijn voorganger, die net als Somchai voor Thaksinstroman werd versleten, moest na iets meer dan zeven maanden de plaat poetsen omdat hij als kok in een tv-programma het ambt van premier cumuleerde, wat de Thaise grondwet niet toelaat.
Geruchten
Thaksin wist al twee keer de verkiezingen te winnen, in 2001 en 2005, en hij mikt ook nu op het afdwingen van een nieuwe stembusgang. Hoewel dat vast niet de meest geprefereerde optie is van premier Abhisit, zou het wellicht de beste oplossing zijn. Geruchten dat de bewuste parlementaire stemming in december door het leger zou zijn georkestreerd, brachten Abhisits democratische credentials schade toe, zelfs al geloven de meeste waarnemers dat hij in veel opzichten een betere premier is dan Thaksin.
Die laatste is sowieso de autoritairste premier die Thailand in de voorbije dertig jaar heeft gehad. Tijdens zijn drugsoorlog vielen er tussen februari en augustus 2003 meer dan tweeduizend ‘onverklaarde’ doden. Toen een onafhankelijke mensenrechtencommissie daar een rapport over publiceerde, fulmineerde hij over het “ongehoorde uithangen van de vuile was, voor het oog van het Westen”.
Abhisit gelooft in persvrijheid, goed bestuur en de noodzaak van een rechtsstaat, Thaksin zweert vooral bij zichzelf. Zijn objectieven zijn de recuperatie van meer dan 1,6 miljard euro aan bevroren kapitaal en eigendommen en de annulatie van de tweejarige celstraf die in oktober tegen hem werd uitgesproken wegens corruptie. De enige kans om die te verwezenlijken ligt in een nieuw regeermandaat voor zijn mensen.
Bewapening
Voorlopig heeft zijn strijd evenwel gefaald. Sterker nog, Thaksins Red Shirts hebben door hun drieste acties veel sympathie verloren, terwijl Abhisit zich kon profileren als een redelijke man die nodeloos bloedvergieten vermeed. Maar veilig in het zadel zit de premier daardoor niet. Het is zelfs zeer de vraag of het rustig kan blijven tot aan eventuele nieuwe verkiezingen. Een van de leiders van de Red Shirts zei gisteren in een anoniem interview met de Asia Times dat de bewapening van Thaksins hartland, het noorden en het noordoosten, “al volop bezig is”. Ook Jakrapob Penkair, de man die als liaison wordt gezien tussen de Red Shirts en Thaksin, had het de voorbije dagen al over “de mogelijkheid van burgeroorlog”. Goed zijn de vooruitzichten dus niet en het water tussen beide kampen lijkt steeds dieper te worden.