Vooruit, achteruit, alle kanten uit / Column gepubliceerd in Mo magazine op 28 december 2014

Er zijn van die dingen waar je bij de jaarwissel moeilijk aan ontkomt, gaande van bubbels over versierde coniferen tot balansen en prognoses. Met dat eerste heb ik geen moeite -was het maar altijd eindejaar- en aan die boom valt te verzaken. Een met het nageslacht vervaardigde kartonnen variant doet in mijn woonkamer al jaren dienst. Geen plant die voor onze gezelligheid uit de aarde moest.
De balansen en prognoses zijn een ingewikkelder zaak. Of het een beter dan wel slechter jaar was dan de voorgaande, valt niet eenvoudig te bepalen. Dat hangt van je perspectief, afkomst, nationaliteit, fortuin en lot af.
2014 was het jaar van een recordaantal burgerdoden in Afghanistan – meer dan 8.000, van een vuile oorlog aan de Europese oostgrenzen en van een in september bekrachtigd bestand dat niet belette dat er nog meer dan 1300 Oekraïense slachtoffers vielen.
Wat zou president Vladimir Poetin van 2014 vinden, nu de combinatie van sancties en lage olieprijzen resulteerde in donkere tijden voor de Russische burger? Verzwakt lijkt hij voorlopig niet, wel integendeel. In tijden van tegenspoed worden de ruggen gerecht, de rangen gesloten en zondebokken gezocht.
2014 was evengoed het jaar van ebola, van de onwaarschijnlijke inspanningen van sommigen en tragische gevolgen voor anderen. Komt er een structurele verandering en krijgt West-Afrika de gezondheidszorg waar elke man, vrouw en kind recht op heeft? Dat zal nog moeten blijken.
Het lijstje is nog veel langer en altijd subjectief. Maar je kan er niet onderuit dat IS dit jaar een huishoudwoord werd en dat Irak 11 jaar na de VS-invasie verder wegzonk in het moeras van corruptie, wanbestuur, geweld en broedermoord. Syrië zag meer van hetzelfde: kapotte levens, stukgeschoten steden en werelderfgoed dat verloren ging. Nigeria gleed ondanks zijn gigantische olierijkdom – of wellicht juist daardoor – verder af en president Goodluck Jonathan blonk uit in inactie en leugens.
Het ging in 2014, zoals steeds, alle kanten uit. Er waren medische doorbraken, technologische successen, juridische overwinningen. Darek Fidyka werd de eerste verlamde man die door een revolutionaire transplantatie van regeneratieve neuscellen terug kon lopen. De Marsrover ontdekte dat er wellicht ooit leven was op de Rode Planeet en onderhand zijn homohuwelijken toegelaten in 35 Amerikaanse staten.
Maar terwijl de Amerikaanse holebi’s uit de juridische schaduw traden, zagen hun Russische, Oegandese, Senegalese en Nigeriaanse broeders en zusters hun rechten verder beknot en ze werden vaker dan vroeger het slachtoffer van homofoob geweld.
Hoewel de wereld voedsel produceert voor 10 miljard mensen, gingen 842 miljoen onfortuinlijken dagelijks met honger naar bed en in ontwikkelingslanden is één kind op vier ‘stunted’. Met andere woorden: een te karig en te weinig voedingsrijk dieet zorgt voor een levenslange, onomkeerbare mentale en fysieke achterstand. Als hypotheek op de toekomst kan dat tellen.
2014 zag vliegtuigen verdwijnen en boten vol kinderen zinken. In Europa rukte (extreem)rechts op – in het noorden van ons land deed het nationalisme velen huiveren – maar in de VS kwam er een regularisatiekans voor 5 miljoen mensen zonder papieren. De Iraanse nucleaire crisis raakte minder accuut, maar de problemen met het klimaat werden groter.
Vooruit, achteruit, alle kanten uit. Dit jaar zoals de voorgaande. En ook niet. De Vlaamse radio- en tv-zenders mogen zich blind blijven focussen op de eigen, kleine regio als betrof het een soort Hawaï, toch werd de wereld ook in 2014 een beetje kleiner. We groeien, wij, de wereldgemeenschap, de internationale publieke opinie, de bewuste consument en kiezer. We hoeven geen genoegen te nemen met de verhalen over BV’s en binnenlands politiek gebakkelei. Andere radio- en tv-stations, kranten, magazines, sociale media en online-publicaties brengen de informatie die wij willen. We zijn beter op de hoogte van wat zich op duizenden km afstand voltrekt dan ooit te tevoren. We zien de verbanden beter en smeden allianties onder gelijkgezinden. Er zijn meer mensenrechtenactivisten, meer vegetariërs, meer kinderen op school, meer internetaansluitingen, meer kritische bloggers en meer ngo’s die netwerken vormen en samen strijden voor arbeidsrechten, milieubehoud, vrouwenemancipatie, ontwikkeling, democratie en respect voor holebi’s. Hun solidariteit is onze macht. Misschien moeten we daar op klinken. Proost.