Blijmoedig in een gammele schuit / Column verschenen in Mo Magazine op 4 november 2014

Nu reddingsoperatie Mare Nostrum is afgevoerd, wordt verdrinken in de Middellandse Zee nog waarschijnlijker.
Als ik het nieuws hoor op BBC World, moet ik meteen aan de Ethiopische Abou Kurke denken. Wat zou hij vinden van de Europese beslissing om Mare Nostrum wegens succes af te voeren? Zou hij verbaasd zijn, hij die zelf twee keer zijn leven waagde om Europa te bereiken en die uiteindelijk een rechtszaak aanspande tegen de Franse en de Spaanse marine?
Toen ik hem twee jaar geleden in Nederland ontmoette, had hij nog maar weinig illusies over Europa. Hoe zou hij ook. Het verhaal van Abou’s korte leven leven is gruwelijker dan de storyline van een Amerikaanse rampenfilm, kinderen niet toegelaten. Het ging van bijna creperen in de woestijn over op zee worden teruggeduwd naar Afrika door voor Rome werkende Libische militairen. Wat volgde waren martelingen, een verblijf van acht maanden in een ondergrondse gevangenis, tb, een zelfmoordpoging en dan andermaal die vervloekte tocht, die het gros van zijn mede-opvarenden niet overleefde.
Hoe hallucinant ook zijn verhaal, zoals Abu Kurke gaan er dertien in een dozijn. Kijk naar de statistieken. In de eerste negen maanden van dit jaar hebben 175.000 mannen, vrouwen en kinderen geprobeerd om de Middellandse Zee over te steken en het Oude Continent te bereiken. Eén om de twee minuten is dat, alle dagen van alle weken, terwijl u en ik ijsjes likten, naar de opera gingen, met de hond bij de kapper zaten of uit onze neus aten in de file.
Meer dan twee keer de bevolking van de provinciestad Mechelen riskeerde zijn en haar leven om weg te komen uit oorden waar we onze huisdieren niet heen zouden sturen. Ze trotseerden honger, kou, pijn en ontbering om Gaza, Damascus, Karachi, Asmara, Anbar, Jalalabad of Sanaa achter zich te laten.
Toen ze eindelijk aan de kust arriveerden, wachtte hen evenmin een plezierreis. Niet minder dan 85 procent van de bootvluchtelingen werd dankzij Mare Nostrum geholpen. Ze konden rekenen op 5 grote Italiaanse reddingsschepen, die het voorbije jaar permanent rond vaarden in de internationale wateren.
Voor 3.000 anderen kwam alle hulp te laat. En we moeten vrezen dat er in de komende tijd nog veel meer doden zullen vallen. Sinds 1 november is de Zee immers niet meer van Ons. Mare Nostrum is gezonken, hoewel de totale kostprijs ervan een schamele 20 eurocent per EU-burger was. Even duur als een plastic tasje in de supermarkt. Maar zelfs dat is het ons schijnbaar niet waard.
De nieuwe operatie Triton moet het met een derde van de centen doen en bestaat louter uit drie patrouillebootjes en één schip, die zich niet ver van de Italiaanse kust wagen. ‘Kwam er vroeger snel redding, dan mogen we met Triton weer rekenen op zeven, acht uur van dodelijk niets doen. Er wachten ons veel nieuwe zeegraven, alsook meer detentiecentra voor illegalen in oorden als Libië of Egypte’, zo zei de Eritrese priester Mussie Zerai, die in Rome de ngo Habeshia leidt. Zerai kan het weten. Als het mis gaat op zee, wordt hij doorgaans gebeld, met de vraag de autoriteiten te waarschuwen.
Het heeft iets ironisch : Mare Nostrum is aan zijn eigen succes ten onder gegaan. De operatie werd afgevoerd omdat ze teveel levens heeft gered. Als we Londen mogen geloven, dan was het niet de oorlog in Syrië, Irak, Jemen en Afghanistan die ervoor zorgde dat er in de eerste negen maanden van dit jaar meer bootvluchtelingen waren dan in de hele vier jaar daarvoor. Nee, de hausse wortelt volgens minister van Binnenlandse Zaken Theresa May in het feit dat de bootvluchtelingen zich beschermd wisten door een gezwinde Italiaanse redding. Met andere woorden: aangemoedigd door een waterdichte levensverzekering stapten al maar meer mensen blijmoedig in gammele schuiten.
Welke indruk zouden die hardvochtige woorden op Abou Kurke maken? Ik wed dat hij zijn schouders zou ophalen, om vervolgens uit te leggen dat het hem niet verbaast. Immers, de lancering van Mare Nostrum had ook al meer te maken met schuldgevoel en vervelende verhalen in de media dan met humanistische inzichten of nobele bedoelingen. Zou een dergelijke reddingsactie op touw zijn gezet als er op 3 oktober 2013 geen 360 lijken waren aangespoeld op Lampedusa?
Mare Nostrum is niet meer maar de boten zullen blijven komen. Wegens de oorlog, maar evengoed omdat het leven elders gewoon onacceptabel moeilijk is. Ik moet onwillekeurig terugdenken aan wat de Britse journalist en schrijver Martin Meredith in september zei, bij de lancering van zijn nieuwe boek ‘De Schatten van Afrika’. Zich baserend op het jongste VN-Habitat-rapport schetste hij een Afrikaans toekomstbeeld van ‘kleine eilanden van weelde in oceanen van armoede, ongelijkheid en menselijk lijden. Het aantal gammele schuitjes vol mensen die proberen een nieuw leven te vinden in Europa, zal alleen maar toenemen’. Meredith wilde geen pessimist worden genoemd. ‘Ik gruw van optimisme of pessimisme’, zei hij, ‘er is alleen realisme’.

Als ik het nieuws hoor op BBC World, moet ik meteen aan de Ethiopische Abou Kurke denken. Wat zou hij vinden van de Europese beslissing om Mare Nostrum wegens succes af te voeren? Zou hij verbaasd zijn, hij die zelf twee keer zijn leven waagde om Europa te bereiken en die uiteindelijk een rechtszaak aanspande tegen de Franse en de Spaanse marine?
Toen ik hem twee jaar geleden in Nederland ontmoette, had hij nog maar weinig illusies over Europa. Hoe zou hij ook. Het verhaal van Abou’s korte leven leven is gruwelijker dan de storyline van een Amerikaanse rampenfilm, kinderen niet toegelaten. Het ging van bijna creperen in de woestijn over op zee worden teruggeduwd naar Afrika door voor Rome werkende Libische militairen. Wat volgde waren martelingen, een verblijf van acht maanden in een ondergrondse gevangenis, tb, een zelfmoordpoging en dan andermaal die vervloekte tocht, die het gros van zijn mede-opvarenden niet overleefde.
Hoe hallucinant ook zijn verhaal, zoals Abu Kurke gaan er dertien in een dozijn. Kijk naar de statistieken. In de eerste negen maanden van dit jaar hebben 175.000 mannen, vrouwen en kinderen geprobeerd om de Middellandse Zee over te steken en het Oude Continent te bereiken. Eén om de twee minuten is dat, alle dagen van alle weken, terwijl u en ik ijsjes likten, naar de opera gingen, met de hond bij de kapper zaten of uit onze neus aten in de file.
Meer dan twee keer de bevolking van de provinciestad Mechelen riskeerde zijn en haar leven om weg te komen uit oorden waar we onze huisdieren niet heen zouden sturen. Ze trotseerden honger, kou, pijn en ontbering om Gaza, Damascus, Karachi, Asmara, Anbar, Jalalabad of Sanaa achter zich te laten.
Toen ze eindelijk aan de kust arriveerden, wachtte hen evenmin een plezierreis. Niet minder dan 85 procent van de bootvluchtelingen werd dankzij Mare Nostrum geholpen. Ze konden rekenen op 5 grote Italiaanse reddingsschepen, die het voorbije jaar permanent rond vaarden in de internationale wateren.
Voor 3.000 anderen kwam alle hulp te laat. En we moeten vrezen dat er in de komende tijd nog veel meer doden zullen vallen. Sinds 1 november is de Zee immers niet meer van Ons. Mare Nostrum is gezonken, hoewel de totale kostprijs ervan een schamele 20 eurocent per EU-burger was. Even duur als een plastic tasje in de supermarkt. Maar zelfs dat is het ons schijnbaar niet waard.
De nieuwe operatie Triton moet het met een derde van de centen doen en bestaat louter uit drie patrouillebootjes en één schip, die zich niet ver van de Italiaanse kust wagen. ‘Kwam er vroeger snel redding, dan mogen we met Triton weer rekenen op zeven, acht uur van dodelijk niets doen. Er wachten ons veel nieuwe zeegraven, alsook meer detentiecentra voor illegalen in oorden als Libië of Egypte’, zo zei de Eritrese priester Mussie Zerai, die in Rome de ngo Habeshia leidt. Zerai kan het weten. Als het mis gaat op zee, wordt hij doorgaans gebeld, met de vraag de autoriteiten te waarschuwen.
Het heeft iets ironisch : Mare Nostrum is aan zijn eigen succes ten onder gegaan. De operatie werd afgevoerd omdat ze teveel levens heeft gered. Als we Londen mogen geloven, dan was het niet de oorlog in Syrië, Irak, Jemen en Afghanistan die ervoor zorgde dat er in de eerste negen maanden van dit jaar meer bootvluchtelingen waren dan in de hele vier jaar daarvoor. Nee, de hausse wortelt volgens minister van Binnenlandse Zaken Theresa May in het feit dat de bootvluchtelingen zich beschermd wisten door een gezwinde Italiaanse redding. Met andere woorden: aangemoedigd door een waterdichte levensverzekering stapten al maar meer mensen blijmoedig in gammele schuiten.
Welke indruk zouden die hardvochtige woorden op Abou Kurke maken? Ik wed dat hij zijn schouders zou ophalen, om vervolgens uit te leggen dat het hem niet verbaast. Immers, de lancering van Mare Nostrum had ook al meer te maken met schuldgevoel en vervelende verhalen in de media dan met humanistische inzichten of nobele bedoelingen. Zou een dergelijke reddingsactie op touw zijn gezet als er op 3 oktober 2013 geen 360 lijken waren aangespoeld op Lampedusa?
Mare Nostrum is niet meer maar de boten zullen blijven komen. Wegens de oorlog, maar evengoed omdat het leven elders gewoon onacceptabel moeilijk is. Ik moet onwillekeurig terugdenken aan wat de Britse journalist en schrijver Martin Meredith in september zei, bij de lancering van zijn nieuwe boek ‘De Schatten van Afrika’. Zich baserend op het jongste VN-Habitat-rapport schetste hij een Afrikaans toekomstbeeld van ‘kleine eilanden van weelde in oceanen van armoede, ongelijkheid en menselijk lijden. Het aantal gammele schuitjes vol mensen die proberen een nieuw leven te vinden in Europa, zal alleen maar toenemen’. Meredith wilde geen pessimist worden genoemd. ‘Ik gruw van optimisme of pessimisme’, zei hij, ‘er is alleen realisme’.

Nu reddingsoperatie Mare Nostrum is afgevoerd, wordt verdrinken in de Middellandse Zee nog waarschijnlijker.

Als ik het nieuws hoor op BBC World, moet ik meteen aan de Ethiopische Abou Kurke denken. Wat zou hij vinden van de Europese beslissing om Mare Nostrum wegens succes af te voeren? Zou hij verbaasd zijn, hij die zelf twee keer zijn leven waagde om Europa te bereiken en die uiteindelijk een rechtszaak aanspande tegen de Franse en de Spaanse marine?
Toen ik hem twee jaar geleden in Nederland ontmoette, had hij nog maar weinig illusies over Europa. Hoe zou hij ook. Het verhaal van Abou’s korte leven leven is gruwelijker dan de storyline van een Amerikaanse rampenfilm, kinderen niet toegelaten. Het ging van bijna creperen in de woestijn over op zee worden teruggeduwd naar Afrika door voor Rome werkende Libische militairen. Wat volgde waren martelingen, een verblijf van acht maanden in een ondergrondse gevangenis, tb, een zelfmoordpoging en dan andermaal die vervloekte tocht, die het gros van zijn mede-opvarenden niet overleefde.
Hoe hallucinant ook zijn verhaal, zoals Abu Kurke gaan er dertien in een dozijn. Kijk naar de statistieken. In de eerste negen maanden van dit jaar hebben 175.000 mannen, vrouwen en kinderen geprobeerd om de Middellandse Zee over te steken en het Oude Continent te bereiken. Eén om de twee minuten is dat, alle dagen van alle weken, terwijl u en ik ijsjes likten, naar de opera gingen, met de hond bij de kapper zaten of uit onze neus aten in de file.
Meer dan twee keer de bevolking van de provinciestad Mechelen riskeerde zijn en haar leven om weg te komen uit oorden waar we onze huisdieren niet heen zouden sturen. Ze trotseerden honger, kou, pijn en ontbering om Gaza, Damascus, Karachi, Asmara, Anbar, Jalalabad of Sanaa achter zich te laten.
Toen ze eindelijk aan de kust arriveerden, wachtte hen evenmin een plezierreis. Niet minder dan 85 procent van de bootvluchtelingen werd dankzij Mare Nostrum geholpen. Ze konden rekenen op 5 grote Italiaanse reddingsschepen, die het voorbije jaar permanent rond vaarden in de internationale wateren.
Voor 3.000 anderen kwam alle hulp te laat. En we moeten vrezen dat er in de komende tijd nog veel meer doden zullen vallen. Sinds 1 november is de Zee immers niet meer van Ons. Mare Nostrum is gezonken, hoewel de totale kostprijs ervan een schamele 20 eurocent per EU-burger was. Even duur als een plastic tasje in de supermarkt. Maar zelfs dat is het ons schijnbaar niet waard.
De nieuwe operatie Triton moet het met een derde van de centen doen en bestaat louter uit drie patrouillebootjes en één schip, die zich niet ver van de Italiaanse kust wagen. ‘Kwam er vroeger snel redding, dan mogen we met Triton weer rekenen op zeven, acht uur van dodelijk niets doen. Er wachten ons veel nieuwe zeegraven, alsook meer detentiecentra voor illegalen in oorden als Libië of Egypte’, zo zei de Eritrese priester Mussie Zerai, die in Rome de ngo Habeshia leidt. Zerai kan het weten. Als het mis gaat op zee, wordt hij doorgaans gebeld, met de vraag de autoriteiten te waarschuwen.
Het heeft iets ironisch : Mare Nostrum is aan zijn eigen succes ten onder gegaan. De operatie werd afgevoerd omdat ze teveel levens heeft gered. Als we Londen mogen geloven, dan was het niet de oorlog in Syrië, Irak, Jemen en Afghanistan die ervoor zorgde dat er in de eerste negen maanden van dit jaar meer bootvluchtelingen waren dan in de hele vier jaar daarvoor. Nee, de hausse wortelt volgens minister van Binnenlandse Zaken Theresa May in het feit dat de bootvluchtelingen zich beschermd wisten door een gezwinde Italiaanse redding. Met andere woorden: aangemoedigd door een waterdichte levensverzekering stapten al maar meer mensen blijmoedig in gammele schuiten.
Welke indruk zouden die hardvochtige woorden op Abou Kurke maken? Ik wed dat hij zijn schouders zou ophalen, om vervolgens uit te leggen dat het hem niet verbaast. Immers, de lancering van Mare Nostrum had ook al meer te maken met schuldgevoel en vervelende verhalen in de media dan met humanistische inzichten of nobele bedoelingen. Zou een dergelijke reddingsactie op touw zijn gezet als er op 3 oktober 2013 geen 360 lijken waren aangespoeld op Lampedusa?
Mare Nostrum is niet meer maar de boten zullen blijven komen. Wegens de oorlog, maar evengoed omdat het leven elders gewoon onacceptabel moeilijk is. Ik moet onwillekeurig terugdenken aan wat de Britse journalist en schrijver Martin Meredith in september zei, bij de lancering van zijn nieuwe boek ‘De Schatten van Afrika’. Zich baserend op het jongste VN-Habitat-rapport schetste hij een Afrikaans toekomstbeeld van ‘kleine eilanden van weelde in oceanen van armoede, ongelijkheid en menselijk lijden. Het aantal gammele schuitjes vol mensen die proberen een nieuw leven te vinden in Europa, zal alleen maar toenemen’. Meredith wilde geen pessimist worden genoemd. ‘Ik gruw van optimisme of pessimisme’, zei hij, ‘er is alleen realisme’.