Mahasen Saber had zelf nooit verwacht dat ze met zo’n twintig andere vrouwen een internetradiostation zou oprichten dat specifiek op gescheiden vrouwen mikt. Toen ze iets meer dan zes jaar geleden in het huwelijksbootje stapte, zag alles er geweldig uit. Twee jaar later besloot ze echter een scheiding aan te vragen en het zou maar liefst dubbel zo lang duren vooraleer ze die ook kreeg. Alimentatie of een financiële vergoeding wist ze er niet uit te slepen. Sterker nog, ze kreeg van haar werkgever aan de universiteit te horen dat ze maar beter niet te vaak in de kantoren van haar mannelijke collega’s zou komen.
Aanvankelijk besloot Saber een blog te beginnen, onder de naam ‘ik wil een scheiding’. Daarop vertelde ze over de ontwikkelingen in de rechtszaak en de reacties van de omgeving op haar nieuwe status. “Ik wil dat de publieke opinie in eerste instantie afstapt van het idee dat vrouwen per definitie verantwoordelijk zijn voor het spaak lopen van een huwelijk en dat ze na de scheiding geen eer meer zouden hebben”, aldus Saber in een interview met al-Arabiyat. Ook werd ze door steeds meer vrouwen benaderd die zelf ook opmerkelijke verhalen deden. Eén van hen was een dokter, die besloot na haar scheiding geen nachtshifts meer te aanvaarden, omdat de mensen anders te veel gingen roddelen.
“Ik voelde dat er een grote noodzaak was aan een breder forum, aan een plek waar mensen terecht konden”, zo legde Saber haar beslissing uit om behalve een blog ook een internetradiostation op te starten.
De radiozender is een groot succes: de ploeg rond Saber is nu precies zes maanden bezig, ze hebben een Facebookfanclub en er wordt in de hele Arabische wereld naar Radio Motalaqat (Radio Scheiding) geluisterd. Ook krijgen de makers grote ladingen brieven.
Dat er op gescheiden vrouwen in Egypte en ook in de rest van de Arabische wereld wordt neergekeken, houdt verband met de traditionele patriarchale opvattingen. Vrouwen zijn er geen onafhankelijk denkende wezens en moeten beschermd worden door hun mannen, vaders, broers of zelfs zonen. Toch is het opmerkelijk dat er nog dermate op vrouwen wordt neergekeken, omdat uit overheidsstatistieken blijkt dat er in dat land elke zes minuten een scheiding wordt uitgesproken. Daarmee is Egypte in de Arabische wereld de koploper. In totaal 40 procent van de huwelijken loopt er op de klippen, en vooral de jongste jaren gaat het steeds harder. Zo waren er in 2008 bijna 10 procent meer scheidingsaanvragen dan een jaar eerder.
Wettelijk kader
In juridisch opzicht is er echter nog werk aan de winkel. Het wettelijke kader voor echtscheidingen is bepaald door een wet uit 1929, die in 2000 werd herzien. Aanvankelijk konden vrouwen alleen een scheiding krijgen als ze fysiek of geestelijk werden mishandeld en dat ook konden bewijzen. De tien jaar geleden doorgevoerde wijziging geeft echtgenotes het recht om een ontbinding van het huwelijk te vragen zonder die dringende gronden. Ook kunnen ze nu om khulu vragen. Deze procedure vergemakkelijkt het scheiden substantieel, maar vrouwen verzaken in dat geval wel aan elke financiële compensatie en krijgen geen alimentatie voor zichzelf of hun kinderen.
De invoering van khulu werd in conservatieve kringen overigens erg negatief onthaald. “Ik verwacht nu dames met snorren en afgebeulde mannen die kinderwagens voortduwen”, aldus parlementariër Gamal Zahran, die zelfs een drukkingsgroep opstartte om de khulu-mogelijkheid uit te bannen.
Momenteel wordt een nieuwe wijziging van de wet besproken. Uit onderzoek blijkt immers dat het voor mannen nog steeds veel makkelijker en veel voordeliger is om te scheiden dan voor vrouwenen dat verklaart wellicht waarom niet minder dan acht aanvragen op de tien door mannen worden ingediend.
De nieuwe wet zou het voor vrouwen mogelijk moeten maken om te scheiden van mannen die al een jaar met de noorderzon zijn verdwenen. De termijn daarvoor is nu vier jaar en bovendien krijgt een terugkerende echtgenoot altijd zijn vrouw terug, zelfs als ze ondertussen met een andere man is gehuwd. Ook dat laatste willen vrouwenorganisaties veranderd zien.