Onder mannen

het verzwegen leven van Marokkaanse homo’s

“Mijn waarde als man, mijn waarde als Arabier, mijn waarde als moslim, ze zat tussen mijn benen. En mijn zussen, die hadden de eer van de familie tussen de hunne.” Met dit citaat van Abdelhka Serhane begint Catherine Vuylsteke haar boek over het verborgen leven van homo’s in Marokko. Ze reisde van Casablanca naar Marrakech, en van Torremolinos over Parijs tot Brussel, om verhalen op te tekenen van Marokkaanse homo’s.

Hoewel het gangbare beeld van de Marokkaanse relatiecultuur mannen een grotere seksuele vrijheid toedicht dan vrouwen, geldt dat niet voor de mannen in dit boek. Hun seksuele geaardheid maakt hen evenzeer slachtoffer van een mannencultuur waar viriliteit centraal staat. Zij zouden vrijwillig het privilege van de masculiniteit opgeven en daarmee ook hun  recht op respect. Net als zo vaak is ‘anders’ bedreigend voor de heersende orde en dus gevaarlijk.

Steden als Marrakech roepen beelden op van oriëntaalse romances, stomende hamams en sprookjes van Duizend-en-één-nacht. Nochtans wil dit boek niet aantonen dat de herenliefde in Marokko meer of minder bedreven wordt dan elders. Wel beschrijft het de wijze waarop een samenleving omgaat met homoseksuelen in haar midden en de invloed die dit heeft op hun zelfbeeld. Ongeacht of deze mannen erin slagen hun seksualiteit te beleven of niet, ervoor uitkomen is haast nooit een optie. De consequenties van een coming out lijken duidelijk en onvermijdelijk: schande over de familie, mechanismen van beïnvloeding, opsluiting, mishandeling of verstoting die op gang komen om deze schande te ontwijken, veroordeling door de bredere samenleving, en soms zelfs gevangenisstraf.

Genot en verborgenheid gaan hier haast onvermijdelijk samen. Hierdoor leven homoseksuelen in twee werelden, bewegen zij zich in een schizofrene realiteit. De gekozen vluchtwereld kan verschillende vormen aannemen. Velen ontsnappen in een virtuele werkelijkheid: via het internet komen ze in contact met gelijkgestemden en kunnen ze afspraakjes versieren. Sommige jongens leren een andere wereld kennen in hun hoofd, via boeken of via hun studies aan de universiteit. Dit geeft hen op termijn soms de kans uit te wijken naar het vrijer gewaande Europa. Zo ontdekt schrijver Abdellah Taïa na het verschijnen van zijn autobiografische roman in Marokko dat hij gevierd wordt in Parijs en veracht in eigen land.

Echter niet alle jongens zijn bereid of in staat hun geaardheid onder ogen te zien. Sommigen bezwijken onder het gewicht van het oordeel van de omgeving. Saâda heeft zich op het geloof gestort. Hij ziet zijn geaardheid als een ziekte, een beproeving, een te overwinnen obstakel. Nabil ligt wakker van de gedachte aan het huwelijk waaraan hij onmogelijk zal kunnen ontsnappen en de garantie van verwoeste levens aan beide kanten van het ledikant. Abdou kan de gespletenheid niet langer aan en besluit beide werelden te verlaten.

Met een scherpe pen en in een prachtige stijl vertelt Catherine Vuylsteke het levensverhaal van deze mannen. Ze slaagt erin door te dringen tot in het diepst van hun ziel. Deze mannen, met uiteenlopende achtergrond en afkomstig uit verschillende sociale klassen, vertellen vaak voor het eerst over emoties waarvan ze hun hele leven slechts één ding geleerd hebben: ze te verzwijgen.

Fragment 1
Fragment 2